← Terug naar actueel

Ontwerpende aanpak Aardgasvrij

24 September 2023 • • 0 min. leestijd

De lessen uit twee jaar experimenteren met een ontwerpende aanpak in de wijk Reyeroord.

Onze 4 lessen presenteerden we ook op de Dutch Design Week 2023 in Eindhoven.

In 2035 moet de Rotterdamse wijk Reyeroord aardgasvrij zijn. Dat is voor de gemeente én de bewoners een grote stap. Welke interventies zijn het meest effectief om de bewoners hiertoe te activeren? Hoe bereik je de verschillende bewoners op een manier die bij hen past? Samen met Noorderwind en Kickstad ondersteunden we 2,5 jaar lang het team van de gemeente Rotterdam met creatieve kracht bij de communicatie en participatie-aanpak. Dit deden we door het inzetten van een mensgerichte aanpak waarbij leren en experimenteren centraal stonden.

Wat we hebben geleerd van alle experimenten hebben we gebundeld in een rapport en toolbox. Wil je zelf aan de slag met een ontwerpende aanpak binnen een transitie of maatschappelijk vraagstuk?

Download dan het rapport en de toolbox hier: 


 

Participatie aanpak- samen in transitie

Om bewoners te motiveren om actie te ondernemen en de keuze te maken om aardgasvrij te gaan wonen, is het belangrijk dat het onderwerp niet meer een ‘ver-van-mijn-bedshow’ is, maar dat het gaat leven in de wijk. Dit begint bij het begrijpen van de leefwereld van bewoners. In Reyeroord is de communicatie- en participatiestrategie gericht op drie stappen: ten eerste het verdiepen in de bewoners, ten tweede het bijstellen van reguliere communicatie- en participatieactiviteiten op basis van onderzoek en experimenten, en ten derde het ontwikkelen van nieuwe, creatieve interventies.

 

Een iteratief en cyclisch ontwerpproces

Het kiezen voor aardgasvrij wonen is geen momentopname, maar een (langdurig) proces. Om bewoners in Reyeroord te ondersteunen bij het maken van hun keuze zijn er specifieke interventies ontwikkeld. Elke stap in het proces biedt een kans voor het projectteam om in de belevingswereld van de bewoners te duiken en op die manier beter aan te sluiten bij de behoeftes van bewoners. Dit biedt de mogelijkheid om het proces bij te stellen, om in te spelen op nieuwe inzichten en om te leren van voorgaande iteraties. Zo kunnen kleine verbeteringen worden doorgevoerd op basis van gebruikerstesten, wat kan leiden tot grootschalige ingrepen in het proces.

Elke stap biedt een kans om in de belevingswereld
van de bewoners te duiken en beter aan te sluiten bij de behoeftes van bewoners.

Het ontwerpteam fungeert als schakel tussen de ideeën vanuit de gemeente en de wensen en zorgen van de bewoners in de wijk. Door aan te sluiten bij de belevingswereld van de bewoners, kunnen effectieve interventies worden ontworpen.

Door cyclisch te ontwerpen, te experimenteren en bovenal ook te meten en te leren, ontstaat er een slim transitieproces. De resultaten, metingen en daadwerkelijke impact lees je terug in de Energietransitie Toolbox (onderaan deze pagina te downloaden).

 

Interventies ontwerpen

Bij het ontwerpen van een interventie in een wijk is het van belang te bepalen welk doel er bereikt dient te worden. Een transitie is een langdurig proces waarin bewoners een gedragsverandering zullen doormaken. Hoe neem je bewoners in dit proces mee en hoe   worden ze geactiveerd om stappen te zetten in het bewust deelnemen aan de energietransitite? We delen het proces op in de volgende vier activeringsaspecten: 

 

Impact meten

In Reyeroord kregen we de unieke kans om gedurende een langere periode verschillende interventies te ontwerpen, uit te voeren en ook tijdens deze periode de impact van deze interventies te meten. Deze metingen doen we om van te leren, maar ook om het opschalen van effectieve interventies en/of de ontwerpaanpak naar volgende wijken, die over moeten stappen op stadsverwarming, te vergemakkelijken.

We focussen op het meten van: 

Nul- en eindmeting

Om de houding ten opzichte van de energietransitie te bepalen, gebruiken we tien stellingen waarop bewoners kunnen antwoorden met eens, oneens of neutraal. Elk antwoord wordt gekwantificeerd door 1 voor eens, 0 voor oneens en 0,5 voor neutraal. Dit levert een score tussen 0 en 10 op voor elke bewoner. Aan het eind van het project volgt er een eindmeting, met dezelfde vragen als de nulmeting. Op deze manier kan er gekeken worden naar de verschillen tussen beide momenten. Meer weten over deze meting, neem dan contact op met Wies via: wies@zeewaardig.com.

Daarnaast kijken we bij de eindmeting naar welke interventies invloed hebben op de keuze van bewoners. Het figuur hieronder geeft weer hoeveel van de 132 benaderde bewoners een interventie heeft gezien/hierover heeft gehoord. Een dubbel percentage geeft aan hoeveel van de 132 bewoners daadwerkelijk aanwezig is geweest.

Het percentage hoeveel van de 132 bewoners aangeeft een interventie te hebben gezien/ erover heeft gehoord. Een dubbel percentage geeft aan hoeveel van de 132 bewoners aanwezig is geweest.

Meer weten?

Het team heeft de geleerde lessen uit dit traject gebundeld in een document met de daarbij horende toolbox met een overzicht van de belangrijkste interventies. Deze publicatie is bedoeld als inspiratie en hulpmiddel voor andere (ontwerp)professionals en ambtenaren die werken aan de warmtetransitie in wijken. Het rapport biedt praktische inzichten om bewoners op een effectieve manier te betrekken bij de overgang van gas naar een warmtenet. Download de bestanden hieronder. 

Download dan het rapport en de toolbox hier: 


 

Betrokkenen